Kopalnia Węgla Brunatnego „Turów”

---

Działalność

Kopalnia Węgla Brunatnego „Turów” znajduje się w regionie Obniżenia Żytawsko-Zgorzeleckiego, usytuowanego pomiędzy Masywem Łużyckim a westerną częścią Gór Izerskich, na obszarze Przedgórza Izerskiego. Geograficzne położenie złoża turoszowskiego obejmuje współrzędne 50°52’30” do 50°50′ szerokości geograficznej północnej oraz 14°51′ do 15°00’30” długości geograficznej wschodniej. To strategiczne miejsce umiejscowione jest w zachodniej części dolnośląskiego województwa, w centralnej partii tzw. Worka Turoszowskiego, pomiędzy granicznymi terenami Niemiec a Czech.

Zakres działalności Kopalni Węgla Brunatnego Turów obejmuje szereg kluczowych efektów:

• górnictwo oraz wzbogacanie węgla brunatnego,
• wydobycie kruszywa i gliny,
• unieszkodliwianie odpadów i ochrona środowiska przed negatywnymi skutkami działalności górniczej, w tym rekultywacja terenów post-górniczych.

Ekspansja złoża węgla brunatnego w Kopalni Turów (w momencie, gdy funkcjonowała pod nazwą Herkules) ma miejsce od 1904 roku, gdy wydobycie metodą odkrywkową przyjęło formę przemysłową. Z kolei, w roku 1924, zagłębie przeszło w ręce koncernu Aktiengesellschaft Sächsische Werke, a wydobyty węgiel był transportowany do brykietowni i elektrowni Hirschfelde (Friedensgrenze). Po drugiej wojnie światowej, w 1947 roku, kopalnia przyjęła nazwę Turów, a eksploatowane złoże zyskało miano Turów I. W 1968 roku rozpoczęła się budowa Turów II, co doprowadziło do powstania kompleksu paliwowo-energetycznego obejmującego dwa złoża, a także elektrownię cieplną znajdującą się w Turoszowie.

Roczne wydobycie wynosi około 12 milionów ton węgla, a dodatkowo wydobywa się 30 milionów m³ nadkładu. Powierzchnia odkrywki wynosi 2400 ha. Węgiel brunatny, jako podstawowe paliwo, transportowany jest przenośnikami taśmowymi do Elektrowni Turów. Kopalnia Turów oraz Elektrownia Turów są częścią holdingu Polska Grupa Energetyczna.

Legalność

Koncesja dotycząca kopalni węgla brunatnego Turów miała zakończyć swój okres obowiązywania w kwietniu 2020 roku. Jednak w marcu 2020 roku, po przeprowadzeniu przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska postępowania transgranicznego o nazwie „Kontynuacja eksploatacji kopalni węgla brunatnego Turów”, rząd polski zdecydował się na jej przedłużenie o kolejne sześć lat. Jednocześnie rząd zatwierdził również zamiar Grupy PGE wydobycia surowca na tym obszarze aż do 2044 roku, co wiąże się z przewidywaniem całkowitego wyczerpania zasobów węgla w tym terminie.

Później jednak, polski rząd ogłosił, że kopalnia zostanie zamknięta do 2044 roku, powołując się na konieczność dostosowania się do unijnych planów redukcji emisji. Rozbudowa kopalni budzi sprzeciw ze strony czeskiego rządu, ponieważ społeczności z Czech i Niemiec wyrażają obawy dotyczące wpływu działalności kopalni na ich środowisko oraz jakość życia. Wiele wiosek przygranicznych może stanąć w obliczu zagrożenia przetrwania. Badania geologiczne sugerują, że dalsze wydobycie w Turowie może przyczynić się do zapadania się gruntów w niemieckim mieście Żytawa.

W lutym 2021 roku Republika Czeska podjęła kroki prawne przeciwko Polsce, składając pozew przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), co miało miejsce po raz pierwszy, gdy jedno państwo członkowskie UE wnosi pozew przeciwko innemu w sprawie ochrony środowiska. Kluczowym powodem tej decyzji było obniżenie poziomu wód gruntowych w regionach przygranicznych. Czechy zarzucały Polsce także brak przekazania wszystkich niezbędnych informacji w trakcie wydawania koncesji na wydobycie do 2026 roku, co mogło naruszać zasady lojalnej współpracy wynikające z Traktatu o Unii Europejskiej.

W maju 2021 roku polskie władze odrzuciły nakaz TSUE, który wymagał natychmiastowego zamknięcia kopalni, argumentując, że takie działanie miałoby negatywny wpływ na krajowy system energetyczny i mogłoby spowodować utratę tysięcy zatrudnień. Warto jednak zaznaczyć, że propozycja wprowadzenia alternatywnych źródeł energii odnawialnej dla regionu, opracowana przez Krajową Izbę Klastrów Energii, wskazywała, iż potencjalnie mogłyby one stworzyć od 800 do 4100 nowych miejsc pracy, a także przynieść oszczędności w wysokości ponad 13 miliardów euro na kosztach produkcji energii elektrycznej w ciągu 25 lat.

We wrześniu 2021 roku TSUE nałożył na Polskę karę w wysokości 500 000 euro dziennie, ze względu na kontynuację wydobycia w kopalni. Do 3 lutego 2022 roku, kiedy to osiągnięto porozumienie z Czechami, łączna kwota kar wyniosła 68,5 miliona euro, z których potrącenie z funduszy przysługujących Polsce zakończono 31 maja 2022 roku.

---

Oceń: Kopalnia Węgla Brunatnego „Turów”

---